Language & Context

 

ဘာသာစကားလေ့လာသင်ယူကြတဲ့အခါ သတိထားရမဲ့ context ၂ မျိုးရှိပါတယ်။ 

ပထမ တစ်မျိုးကတော့ Context of Culture လို့ခေါ်ပါတယ်။ Culture တူတဲ့အခါ များသောအားဖြင့် အခြေခံ အလေ့အထ၊ အယူအဆတွေ တူကြတာဖြစ်လို့ ပြောဆို ဆက်သွယ်ကြရတာ အခက်အခဲသိပ်မရှိတတ်ပါ။ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် နှုတ်ဆက်တာ၊ ဆိုင်မှာ စားစရာမှာတာ၊ အတန်းထဲမှာ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ပြောကြတာ စတာတွေမှာ အချင်းချင်း နားလည်လွယ်ကြပါတယ်။ Culture မတူတဲ့အခါမှာတော့ သက်ဆိုင်ရာ Culture အလိုက် မတူတဲ့အကြောင်းအရာတွေသိထားဖို့လိုပါတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ culture တွေအကြောင်း integrate လုပ်ပြီးသင်လာကြတာတွေ ကျွန်တော်တို့ ရင်းနှီးပြီး ဖြစ်မှာပါ။ 

ဒုတိယ context ကတော့ Context of Situation ပါ။ အခြေအနေပေါ်မူတည်ပြီး သုံးရတဲ့ ဘာသာစကားက ကွဲသွားပြန်ပါတယ်။ Context of Situation ကို လက္ခဏာရပ် ၃ ခုနဲ့ ပြောကြပါတယ်။ 

(၁) ပြောနေတဲ့ (သို့) ရေးနေတဲ့ အကြောင်းအရာ

ဥပမာ- သင်ကြားရေးအကြောင်းပြောတဲ့အခါ သုံးတဲ့ language နဲ့ စိုက်ပျိုးရေးအကြောင်းပြောတဲ့အခါ language မတူတာမျိုး။

(၂) ပြောတဲ့သူနဲ့ နားထောင်သူ (သို့) ရေးတဲ့သူ နဲ့ ဖတ်တဲ့သူ အကြားက ဆက်ဆံရေး 

ဥပမာ - သူငယ်ချင်းတဲ့ ပြောတဲ့အခါသုံးတဲ့ language နဲ့ interview ဖြေတဲ့အခါသုံးတဲ့ language မတူတာမျိုး။

(၃) အပြောလား၊ အရေးလား

ဥပမာ - စားဖိုမှူးတစ်ယောက်က ဟင်းချက်ပြနေရင်း ဘာထည့်ရမယ်၊ ဘယ်လိုချက်ရမယ် ပြောပြနေတာနဲ့ ဒါကိုပဲဟင်းချက်လမ်းညွှန်စာအုပ်ထဲမှာ ရေးထားတာနဲ့ မတူတာမျိုး။

ဒီလက္ခဏာရပ် ၃ ခုပေါ်မူတည်ပြီး ကျွန်တော်တို့ သုံးတဲ့ Language ကကွဲပြားသွားပါတယ်။ 

ဒီ ၃ချက်ကိုပဲ Hallidayတို့ ကတော့ 

(၁) Field (ရေးတဲ့/ပြောတဲ့ အကြောင်းအရာ)

(၂) Tenor (ပြောသူ-နားထောင်သူ/ရေးသူ-ဖတ်သူကြားဆက်ဆံရေး)

(၃) Mode (communication channel အပြောလား/အရေးလား) 

ဆိုပြီးခေါ်ကြပါတယ်။ 

ဒါတွေကိုပေါင်းပြီး register လို့လည်းခေါ်ကြပါတယ်။ 

တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့တတွေ ကလေးဘဝကစလို့ မိခင်ဘာသာစကားသင်ယူတဲ့အခါ တစ်ဖက်ကလည်း စကားလုံး ဝေါဟာရ၊ သဒ္ဒါ စတာတွေသင်ယူကြသလို တစ်ဖက်မှာလည်း ကိုယ်ပြောလိုတဲ့ context အပေါ်မူတည်ပြီး စကားကို ဘယ်လိုပြောင်းပြောကြမလဲ၊ ရေးကြမလဲဆိုတာပါ သင်ယူကြပါတယ်။ 

တနည်းပြောမယ်ဆို အပေါ်မှာပြောခဲ့တဲ့ သက်ဆိုင်ရာ context အလိုက် register ‌ကိုဘယ်လိုပြောင်းရမလဲဆိုတာ သင်ယူလေ့လာကြရပါတယ်။ 

ဒါကြောင့် တချို့ကလေးတွေဆို သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ informally ပြောကြ၊ဆိုကြတဲ့အခါ ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် ပြောတတ်ကြပေမဲ့ ပိုပြီး formal ဖြစ်တဲ့ ကျောင်းမှာ သင်တဲ့ ဘာသာရပ်တွေအတွက်ကျ မပြောနိုင်၊ မလိုက်နိုင် ကြသေးတာတွေ့ရမှာပါ။ 

ပေးထားတဲ့ ဥပမာစာကြောင်း တွေကိုကြည့်ပြီး Context ပေါ်မူတည်ပြီး Register ပြောင်းလာပုံကိုသိနိုင်ပါတယ်။ (Texts are from ref. 1)

Text 1: Look, it's making them move. Those didn't stick. 

(ကလေးတစ်ယောက်က သံလိုက်ကိုစမ်းကြည့်ရင်း အခြားကလေးတွေကိုပြောနေတာပါ။ ဒီစာကြောင်းကိုဖတ်ကြည့်ရုံနဲ့ သံလိုက်ဆိုတာကျွန်တော်တို့မသိနိုင်ပါ။ ဒါပေမဲ့ သူ့ရဲ့ context မှာတော့ သူ့သူငယ်ချင်းတွေက သိပါလိမ့်မယ်။)

Text 2: We found out the pins stuck on the magnet. 

(စောစောက ကလေးကပဲ သူ့ဆရာကိုပြန်ပြောပြနေတာပါ။ ဒီမှာတော့ it တို့ them တို့ပဲ ပြောပြရုံနဲ့မရတော့ဘဲ Magnet တို့ pins တို့ကို ပြောပြတာတွေ့ရမှာပါ။)

Text 3: Our experiment showed that magnets attract some metals. 

(စောစောကကလေးကပဲ ဒီတခါ report အနေနဲ့ရေးထားတာပါ။ magnet အကြောင်းကောက်ချက်ချ‌ေရးထားတာကိုလည်းတွေ့ရမှာပါ။ ပိုပြီး scientificအရေးအသားဆန်လာတာတွေ့ရမှာပါ)

Text 4: Magnetic attraction occurs only between ferrous metals. 

(child's encyclopedia ကနေယူထားတာပါ။ သုံးထားတဲ့ language ကပိုလေးနက်လာပါတယ်။ 1,2,3 မှာကလေးပြောထား၊ရေးထားတာကို ဒီမှာ magnetic attraction ဆိုပြီး အနှစ်ချုပ်ရေးထားတာကိုတွေ့ရပါမှာပါ။)

ဒီစာသား ၄ခုမှာ ပြောနေတဲ့အကြောင်းအရာ (field) တူတာတောင် language သုံးတဲ့ပုံစံမတူတာကိုတွေရမှာပါ။ တဖြည်းဖြည်း technical vocabulary တွေသုံးလာတယ်။ tenor အနေနဲ့ကြည့်ရင် impersonal ဘက်ကိုတဖြည်းဖြည်းပြောင်းလာတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ we တို့ our တို့ကိုမသုံးတော့ပါ။ mode အနေနဲ့လည်းပြောင်းလာတာသိသာပါတယ်။ အပြောဘက်ကနေ အရေးဘက်ကိုတဖြည်းဖြည်းပြောင်းလာသလို ပိုပြီးမြင်သာတဲ့ အသုံးတွေသုံးလာတာကိုတွေ့ရမှာပါ။ 

ဒါကြောင့်လည်း language တစ်ခုကိုကျွမ်းကျင်တယ်လို့ ပြောဖို့ဆို သူ့ရဲ့context ကိုပါထည့်စဉ်းစားဖို့လိုလာတာပေါ့။ IELTS test တွေဖြေတဲ့အခါ Academic နဲ့ General ကွာသွားတာမျိုးကလည်းဒီသဘောတရားအပေါ်အခြေခံထားတယ်လို့ပြောလို့ရမှာပါ။ ဒါတောင် လိုအပ်ချက်တွေအများကြီးရှိနေဆဲပါ။ အပြင်မှာ ပြောတတ်လှပါပြီဆိုတဲ့ ကလေးတွေ အတန်းထဲမှာ ဆွေးနွေကြတဲ့အခါ အခက်တွေ့ကြတာမျိုးပေါ့။ ကျွန်တော်တို့တတွေ သင်ကြားပေးတဲ့အခါမှာလည်း တတ်နိုင်သမျှ context အပေါ်မူတည်ပြီး သင့်တော်တဲ့ language ကိုသုံးနိုင်ဖို့ သင်ကြားပေးကြဖို့ အကြံပြုတိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ ။

PWT

References

1. Scaffolding language, scaffolding learning: Teaching English language learners in the mainstream classroom (2015) by Pauline Gobbons

2. Language, Context and Text (1985) by Halliday & Hasan